سؤال: در خواستگاري چگونه پی ببریم که دختر مورد نظر، با ایمان و مقید به دین است و در ” عمل ” می‌کوشد که حدود الهی را رعایت کند؟
پاسخ: سؤال خيلي دقيقي است. كمتر كسي به اين نكات دقيق توجه دارد. اگر دقت كرده باشيد وقتي سؤال از شناخت طرف مقابل مطرح مي‌شود بنده از يك طرح يا پروژه جامع تحقيق سخن مي‌گويم بارها و بارها تأكيد كرده ام كه شيوه هاي كشف ويژگي‌هاي اخلاقي و صفات شخصيتي را نبايد به گفتگو محدود كرد حتي يك روان‌شناس ماهر هم علم غيب ندارد و با يك گفتگو نمي تواند به تمام جوانب شخصيت فرد مراجعه كننده پي ببرد. بنابراين هميشه به جوانان توصيه مي شود كه جدا از اين كه بخواهيد با توجه به چند نشانه آن هم در يك جلسه، به عمق شخصيت فردي پي ببريد خودداري كنيد. بايد دنبال «كشف صفات پايدار» باشيم نه رفتارها و گفتارهاي ظاهري كه ممكن است با تعارف و مجامله و ظاهرسازي و غلو و مبالغه يا حتي خودكم بيني و كم‌رويي همراه باشد.

كشف صفات پايدار
به اين دو حديث دقت كنيد. امام صادق عليه السلام چگونه به ما معيار مي دهند:
امام صادق(ع) در بیان معیار انتخاب افراد می فرماید: «لَا تَغْتَرُّوا بِصَلَاتِهِمْ وَ لَا بِصِیَامِهِمْ فَإِنَّ الرَّجُلَ رُبَّمَا لَهِجَ بِالصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ حَتَّی لَوْ تَرَکَهُ اسْتَوْحَشَ وَ لَکِنِ اخْتَبِرُوهُمْ عِنْدَ صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَة؛[1] به نماز و روزه افراد فریفته نشوید؛ چه بسا که شخصی به نماز و روزه عادت کرده و ترک آن برایش وحشت آور و آزار دهنده است؛ بلکه آنها را در مقام راستگویی و امانتداری آزمایش کنید.»

امام صادق(ع) در گفتاری چنین هشدار می دهد: «لا تَنْظُرُوا اِلی کَثْرَةِ صَلاتِهِمْ وَ صَوْمِهِمْ وَ کَثْرَةِ الْحَجِّ وَ الْمَعْرُوفِ وَ ضَطْنَتِهِمْ بِاللَّیْلِ اُنْظُرُوا اِلی صِدْقِ الحَدیثِ وَ أداءِ الاَمَانَةِ؛ نگاه نکنید به بسیاری نماز و روزه و حج و کارهای نیک و دعا و زمزمه های شبانه افراد! نگاه کنید به راستگویی و امانتداری مردم.» [2]

از نظر امام صادق(ع) امانتداری، 3 مرحله دارد و کسی را نمی توان امین به حساب آورد؛ مگر اینکه در این 3 مرحله، امانتداری خود را اثبات کند: در حفظ اموال، حفظ اسرار و رازهای پنهانی و پاسداری از ناموس مردم. اگر فردی 2 مورد را رعایت کند؛ اما در یکی دیگر از عهده برنیاید، امین نخواهد بود.
آن حضرت در این باره فرمود: «لَا یَکُونُ الْأَمِینُ أَمِیناً حَتَّی یُؤْتَمَنَ عَلَی ثَلَاثَةٍ فَیُؤَدِّیَهَا عَلَی الْأَمْوَالِ وَ الْأَسْرَارِ وَ الْفُرُوجِ وَ إِنْ حَفِظَ اثْنَیْنِ وَ ضَیَّعَ وَاحِدَةً فَلَیْسَ بِأَمِین؛[3] شخص را نمی توان امین به حساب آورد مگر آن که در سه چیز امانتداری خود را انجام دهد: بر اموال، اسرار و ناموس [مردم]. و اگر دوتای اینها را حافظ باشد و یکی را ضایع کند، امین نیست.»

سؤال: چرا به نماز و روزه و حج نمي تواند ملاك دقيقي باشد؟
پاسخ: بايد خوب دقت شود نماز و روزه و حج گزاردن ملاك ايمان و گزينش ما نيست. اين اعمال عبادي فردي اگر چه بسيار مهم هستند ولي ملاك دقيقي براي شناخت افراد نيستند چون ممكن است به شكل عادت باشند و پشت آن شناخت عميق نباشد.

ولي در راستگو و امانت داري (حفظ اسرار، رعايت اموال و حقوق مادي ديگران،حفظ ناموس مردم) انسان با اجتماع در ارتباط مي شود و اين روابط گاهي انسان را به چالش مي كشند و از اين جهت محك خوبي براي كشف عميق ايمان افراد است. به عنوان نمونه كسي كه براي رسيدن به منافع يا دفع ضرر، راحت دروغ مي گويد ايمانش قوي و عمقي نيست.

سؤال: وقتي نماز كه فرد در روزهاي متمادي فردي آن را به جماعت هم مي‌خواند نمي‌تواند ملاك دقيقي براي شناخت افراد باشد پس بايد گفت شناخت دقيق‌تر از چيزي است كه فكر مي كنيم چگونه به شناخت صفات ريشه دارد افراد (راستگو و امانت داري ) برسيم؟
پاسخ: گفتيم براي كشف شناخت افراد در ازدواج بايد از كانال هاي مختلف وارد شويم و نبايد خودمان را متكي به رفتار ظاهري و گفتار افراد كنيم. راه‌هاي كشف صفات پايدار افراد( دختر و پسر) در خواستگاري

براي كشف صفات پايدار افراد بايد از موارد زير كمك بگيريم:
1. سخنان فرد در جلسات متعدد (توجه به تناقضات گفتاري)
2. پرسش هاي معكوس
3. لغزش هاي كلامي و رفتاري
4. همسفر شدن با او خانواده اش( تأكيد بر ارتباط غيركلامي)
5. سخنان و رفتارهاي كلامي و غير افراد خانواده باهم،
6. نظرخواهي از دوستان، همكاران، همكلاسيان
7. نظرخواهي از معرّفان مورد قبول او
8. توجه به نوع پوشش و ظاهر او،
9. دقت به نوع كتاب‌هايي كه در كتابخانه دارد، سي دي‌هاي او
10. ديدن آلبوم عكس توسط همجنسش
11. توجه به نوع ارتباط او با ديگران (به طور غيرمستقيم) در فضاي آزاد نه رسمي و تشريفاتي به عنوان نمونه مي تواند براي يك پارك را براي آشنايي خانواده ها با همديگر در نظر گرفت. در آنجا به شيوه رفتار او با خانواده اش، گدا، بازي كودكان و …. توجه كرد)
12. توجه به قدرت خودكنترلي او هنگام هيجان هاي مثبت (شادي) و منفي( غم و خشم، اضطراب و عشق و..) فردي كه وابستگي افرادي دارد خودكنترلي و اراده و اعتماد به نفس و احساس ارزشمنديش پايين است.
13. توجه به آثار علمي يا هنري او ( نوشتار، عكس، طرح، نقاشي، و…)
14. كمك از مشاوره ازدواج (مصاحبه ها، آزمون هاي روان شناختي مانند neo تست نقاشي، تست شخصيت كتل و ام ام پي اي)

** توجه: رفتارهاي غيركلامي (لحن، حالات چهره، جلوه هيجانان منفي و مثبت در زمان هاي مختلف، پوشش و…) بيش از رفتارهاي كلامي اهميت دارد. برخي از متخصصان ارتباطات سهم رفتار غير كلامي را 70 درصد و برخي حتي 93 درصد مي‌دادنند.[4]

پی نوشت :
1. الکافی، ج2، ص104.
2. الکافی، ج2، ص104، باب الصدق و اداء الامانة، ح5.
3. مستدرک سفینة البحار، علی نمازی شاهرودی، نشر اسلامی، ج1، ص223 و بحار الانوار، ج75، ص229.
4. سايت انجمن گفت و گوي ديني

به نظر شما در زندگي مشترك پدر مهم تر است يا مادر؟ پدر؟ مادر؟ هر دو مهم اند؟

اجازه بدهيد دقيق تر صحبت كنيم. اين مقايسه به معناي دقيق، درست نيست. چرا؟

چون هيچ كدام از زن و مرد نمي توانند نقش ديگري را ايفا كنند يا جايگزين يكديگري باشند. توجه به مقام و نقش مادري در احاديث و روايات و سخنان و سيره انمه هداي (عليهم السلام ) چون ستاره در شب تار مي درخشد و چشم ها را به خود خيره كرده است. ولي اين به معاني برتري يكي بر ديگري نيست. برتري انسان ها به روح تكامل يافته انسان ها با ملكه تقوا است و روح مجرد است و خصوصيات جسماني ندارد و جنسيت بردار نيست. در علم بلاغت مي گويند در مثال مناقشه نيست.

آيا مي توان گفت هواپيما شكاري بمب افكن مهم است يا هواپيماي اير باس مسافربري؟ خير چون اينها جايگزين هم نمي توانند بشوند. مي توان گفت كتاب انسان در جستجوي معنا اثر ويكتور فرانكل چاپ فلان انتشارات بهتر است يا فلان؟ چون مي تواند جايگزين شود. خانم بودن، زن بود، مادر بود. هر كدام افتخاراتي دارد كه فضليت هايي در بر دارد. يادم مي آيد زماني با دوستان طلبه زبان انگليسي كار مي كرديم از دو محقق زن و شوهر كه قم بودند خواستيم در جلسه ما شركت كنند تا از آنها استفاده كنيم هدف اصلي تقويت زبان انگليسي بود. ولي يكي از دوستان دربرابر مقام مادر از نظر روايات سخن مي گفت وسط بحث بود كه آن خانم شروع كرد به گريه كردن. بعد از كمي مكث گفت من متأثر اين سخنان عالي شدم مدتي بعد اين پژوهشگر همسرش را به كشور برد و تنهايي برگشت يكي از دوستان طلبه كه با اين آقا دوست صميمي بود و او را گاهي به منزل دعوت مي كرد از او پرسيده بود چرا با همسرت زندگي نمي كني. او گفت راستش او داشت متأثر از آموزه هاي اسلامي مي شد و ترسيدم از دين مسيحيت خارج شود. ائمه فرمود محاسن كلام ما را براي مردم بگوييد خودشان جلب كلام حق مي شوند. بنابراين لزومي دارند يك خانم با اين مقام برابري در حقوق را فرياد كند برابري در حقوق يعني مرد انگاري زن و مرد انگاري زن يعني قبول داريم كه زن نقص دارد و مرد كامل است الان تلاش مي كنيم حقي مثل مرد برايش قائل شويم اين سخنان متصل به وحي نيست متصل به سخنان كسي است كه حدود دويست سال قبلا رسم زن را به عنوان انسان بودن قبول كردند و بعد با انقلاب صعني با اعتراض خواستند حق اجتماعي براي زن قائل بشوند و بعد خواستند حق اقتصادي قائل شوند و… بله مردانگاري زن توهين به زن است

مرحوم شريعي گفته بود: فاطمه فاطمه است.

[1] پی نوشت :

1. انجمن گفت و گوي ديني، انجمن مشاوره

ازدواج کردن کار ساده‌ای است. اما متاهل ماندن سخت‌ است.

با اجتناب از این 6 اشتباه، ازدواج بهتری داشته باشید.

1- از بیان دغدغه های خود بیم دارید.
دغدغه‌های خود را به طریقی منطقی مطرح کنید. مثلاً ممکن است شوهرتان دوست داشته باشد آخر هفته‌ها با دوستانش بیرون برود اما شما بخواهید که او وقتش را با خانواده‌اش بگذراند. می‌توانید این را با او مطرح کنید و به طریقی مسالمت‌آمیز راه‌حلی برای موضوع پیدا کنید.

2- توقعاتتان را روشن بیان نمی‌کنید.
زوج‌هایی که زندگی زناشویی موفقی دارند، از همان ابتدای ازدواج توقعات و انتظارات خودشان را چه درمورد تقسیم کار، چه نگهداری بچه‌ها و چه درمورد مسایل مالی، برای هم روشن کرده‌اند.

3- لحن حرف زدن را دست‌کم می‌گیرید.
لحن صحبت اگر آمیخته با کمی منفی‌گرایی باشد، ایجاد مشکل خواهد کرد. اگر از موضوعی نگران هستید، آن را به طریقی احترام‌آمیز به زبان آورید تا بتوانید به راه‌حل برسید نه اینکه از راه حل دور شوید.

4- سبک گفتگویتان تطابق ندارد.
اگر تصور می‌کنید شوهرتان حرف‌های شما را نمی‌شنود، یادتان باشد که مکث کنید تا همسرتان چیزی که گفته‌اید را هضم کند و برای فکر کردن به آنچه شنیده است وقت داشته باشد.

5- رابطه‌زناشويي برایتان اولویت ندارد
برخی خانم ها زمان کافی برای رابطه‌ زناشويي کنار نمی‌گذارند. خانم‌ها باید برای این مسئله وقت بگذارند و البته خودشان عاشق این باشند که با شوهرشان عشق‌‌بازی کنند، نه اینکه به آن به چشم یک وظیفه نگاه کنند. برای آن باید اوقاتی را به تنهایی بگذرانند و برنامه‌ریزی کنند.

6- یادتان می رود نشان دهید که قدر او را می‌دانید
در روابط سالم، رفتارها و حرکات مثبت بسیار زیادی است که مکرراً از دو طرف دیده می‌شود. رفتارهایی مثل تایید، لبخند زدن، ارتباط چشمی، در آغوش گرفتن و نوازش کردن. گوش دادن، تایید کردن، تحسین کردن، و ابراز محبت – همه اینها انرژی مثبت را در رابطه پراکنده خواهد کرد.